Yumurtalık (Over) Kanseri
Yumurtalık (Over) Kanseri Nedir?
“Over ca” ya da “over kanseri” olarak da tabir edilen yumurtalık kanseri ülkemizde kadınlarda en sık rastlanan genital kanserler arasında ilk beştedir ve en çok ölüme sebep olan jinekolojik kanser türüdür. Bunun başlıca nedenlerinden biri, over kanserinin sinsi bir hastalık olması ve erken dönemde belirti vermemesi, erken tanının oldukça zor olmasıdır. Bu sebeple, düzenli kontrol yaptırmak erken teşhis ihtimalini arttırdığı için oldukça önemlidir. Yumurtalık kanseri teşhisi konduktan sonra beş senelik sürede ortalama yaşam olasılığı yaklaşık olarak yüzde otuz beştir.
Yumurtalık Kanserinin Sebepleri Nelerdir?
Over kanserinin bütün nedenleri kesin olarak bilinmemekle beraber aile geçmişinde meme ya da over kanseri olan ve doğum yapmamış kadınların özellikle dikkat etmesi gerekmektedir. Ayrıca bir takım genetik mutasyon taşıyıcılarında da riskin daha yüksek olabileceği bilinmektedir. Her yaşta görülebilmesine rağmen, diğer kanser tiplerinde olduğu gibi yumurtalık kanserinin de ilerleyen yaşlarda görülme olasılığının artmakta olduğu düşünülmektedir.
Özellikle menopoz sonrası kadınlarda 40-45 yaşından sonra görülme sayısı artmakta ve 65-70 yaş sonrasında da risk en yüksek noktaya ulaşmaktadır. Yumurtalık kanserinin ortalama görülme yaşının yaklaşık 63 olduğu belirtilmektedir. Bir takım çevresel faktörlerin ve hormonların over kanseri oluşumunda rol oynayabileceği bilinmekte, özellikle menapoz sonrası kadınlık hormonu olan östrojen kullanımının riski arttırdığı düşünülmektedir. Bu nedenle bu hastalara östrojen tek başına verilmemekte, progesteron hormonuyla birlikte verilmektedir.
Over Kanserinin Belirtileri Nelerdir?
Yumurtalık kanseri genellikle erken dönemde belirti vermez. Bu yüzden teşhisin konulabilmesi düzenli yaptırılan kadın doğum muayenesiyle mümkündür. En az yılda bir kez yaptırılacak jinekolojik muayenenin önemi büyüktür. İleri dönem belirtileri arasında karın ağrısı, şişlik, kabızlık ya da ishal, gaz, karın bölgesinde büyüyen kitle, kasık bölgesinde ağrı, iştah kaybı, vajinal kanama ve kilo kaybı görülebilir. Bu belirtilerin büyük bölümünün hastalığa özel olmaması, tipik bir bulgunun gözlemlenmesinin zorluğu sebebiyle de over kanseri tanısı çok kolay olmamaktadır.
Yumurtalık Kanserinin Türleri Nelerdir?
Yumurtalık kanseri sınıflandırılırken çıkış noktası olan hücre türü göz önüne alınır. Bu şekilde bakıldığında epitheliyal tümörler, yumurta hücresinden veya follikülden oluşan tümörler, germ (eşey) hücreli tümörler, spesifik olmayan bağ dokusundan çıkış alan tümörler, metastaz ile başka bir organdan yayılan tümörler olarak gruplandırılması mümkündür. Aynı zamanda kötü huylu (malign) ve borderline (sınır) şeklinde sınıflandırılması da yapılabilir. Borderline tümörler genellikle daha genç yaşlarda görülebilmekte ve malign tipli tümörlere seyri daha iyi olabilmektedir.
Over Kanserinin Teşhisi Nasıl Yapılır?
Yukarıda da belirttiğimiz gibi erken teşhisi oldukça zordur, bu nedenle genellikle jinekolojik düzenli kontrollerde tesadüfen keşfedilir. Menapoz dönemi sonrasındaki kadınlarda pelvik bölgede kitle tespitinde yumurtalık kanseri olasılığı göz önüne alınmalıdır. Aynı zamanda iki tarafta da bulunan ovarian kitle, bu kitlenin hareketsiz olması ve boyutunun 8 cm’den fazla olması da tanı için önemli kriterlerdendir.
Bir önemli konuysa tümörün miyom (myom) diye tabir edilen iyi huylu tümörlerden, normal ve anormal gebeliklerden ve de diğer organlarda var olabilecek kanserlerden ayırt edilmesidir. Bu bulgular aile geçmişi, sistemik ve jinekolojik muayene, smear testleriyle pekiştirilmelidir. Tümördeki damarlanmanın da incelenmesi, doppler ultrasonografi ve radyolojik tetkiklerin yapılması lazımdır. Bilgisayarlı tomografi (BT) ve manyetik rezonans (MR) gibi tetkikler de kullanılabilir. Tanıyı kuvvetlendirmek için kullanılan bir başka yöntem de tümör belirteçlerinin tespitidir. Tümör belirteçleri, kanserli dokularda normal dokulara göre daha çok bulunması beklenen maddelerdir. Bazı belirteçler bir takım benin hastalıklarda, hormonal ve metabolik değişimlerde de rastlanabilir. Ancak Ca 125 gibi belirli belirteçler over kanseri teşhisinde kullanılabilmektedir.
Yumurtalık Kanserinin Evreleri Nelerdir?
Over kanserinde evre 1’den evre 4’e giden bir süreç vardır. Bu evrelerde hastanın yaşam şansı değişkenlik göstermektedir. Prognozda en önemli nokta bu evrelerdir. Evre 1’deki bir hastanın 5 yıllık yaşam olasılığı ortalama %70, evre 2’dekinin %25, evre 3’tekinin %18 ve evre 4’tekinin yaklaşık %0’dır.
Yumurtalık Kanserinin Tedavisi Nasıl Yapılır?
Tedavide temel olarak iki aşamadan söz edilebilir. Bunlar cerrahi ve cerrahi olmayan aşamalardır. Tedavinin gerçekleşebilmesi için jinekolog, onkolog, radyoterapist, patolog, kemoterapist gibi farklı branşlardan doktorların beraber çalışması gerekmektedir. Genellikle cerrahi operasyonu (ameliyat) tamamladıktan ve kitle çıkarıldıktan sonra kemoterapi ve radyoterapi uygulaması yapılır. Ancak bu durum da değişiklik gösterebilir, çok ileri dönem vakalarda cerrahi işlem öncesi kemoterapi kürler uygulanabilir.
Kitle çıkarıldıktan sonra patolojik incelemeyle kitlenin iyi huylu olup olmadığı tespit edilir. Bu da donmuş kesi (frozen section) denilen biyopsi yöntemiyle hastadan alınan dokunun patolog tarafından incelenmesiyle yapılabilir. Kanser tanısının net bir biçimde konulabilmesinin yolu biyopsidir.
Over Kanserinde Tedavi Sonrası Takip Nasıl Yapılır?
Tedavi sonrası yapılacak düzenli aralıklarla takip ve kontrol çok önemlidir. İlk tedavinin ardından jinekolojik muayene, ultrason, bilgisayarlı tomografi (BT) ve manyetik rezonans (MR) tetkikleri, tümör belirteçleri incelenerek tedavinin başarılı olup olmadığı anlaşılır. Eğer bütün bulgular normal iste hasta doktor kontrolünde düzenli takibe devam eder.
Yumurtalık Kanseri Tedavisi Yapan Doktorlar
Over kanseri tedavisinde, yukarıda da belirtildiği üzere kadın doğum uzmanı, onkolog, radyoterapist, patolog, kemoterapist, hatta diyetisyen ve psikiyatrist gibi farklı branşlardan doktorların birlikte çalışması gerekmektedir.