Jinekoloji

Kelime anlamı olarak jinekoloji (jineko-loji) “kadın bilimi” anlamına gelmektedir. Gynaika (gyne) Yunanca’da kadın anlamına gelir. Loji ise bilim anlamına gelmektedir. Jinekoloji bilimi, kadının üreme organları ve yapısı ile ilgilenen bir dalıdır. (İngilizce: gynaecology ya da gynecology.) Türkçe karşılık olarak ise jinekoloji terimi “kadın hastalıkları” anlamında kullanılmaktadır. Geçmişte kadın hastalıkları nisaiye olarak da adlandırılmaktaydı. Günümüzde yerini jinekoloji terimine bırakmış bu ifadenin halen bazı kliniklerde kullanımına devam edilmektedir. Jinekolojinin karşıtı androloji ise erkek üreme sistemi ve organları ile ilgili olan bilim dalına verilen isimdir.

Jinekoloji alanında çalışan uzman hekimlere jinekolog adı verilmektedir. Jinekologlar; kadın hastalıkları ve doğum uzmanı ya da nisaiye uzmanı olarak da nitelendirilmektedir. Jinekologlar yalnızca jinekoloji yani kadın hastalıkları ile ilgili alanlarda çalışmazlar, kadın hastalıkları ile beraber doğum bilimi yani obstetrik alanında da çalışırlar. Bu her iki bilim alanına birden, kadın hastalıkları ve doğum (obstetrik ve jinekoloji adı verilir.) Jinekoloji bilimi kadın üreme organları patolojilerini içermektedir. Örnek olarak yumurtalık (over) kisti, myom, rahim ağzı (serviks) hastalıkları, polip, endometrit, servisit, polikistik over, infertilite (kısırlık), vajinit, pelvik inflamatuar hastalık ve benzeri hastalıklar ve bu hastalıklara yönelik ameliyatlar verilebilir. Erken gebelik dönemlerindeki patolojiler, dış gebelik, düşük, mol gebelik gibi durumlar da jınekolojinin kapsamına girmektedir. Son gebelik ayları, yani 6.ay ya da 24. haftadan sonraki dönemdeki doğum ile ilgili konular da obstetrik biliminin çalışma alanına girmektedir. Doğum kontrol yöntemleri, menopoz, idrar kaçırma problemleri, rahim sarkması, dismenore yani adet ağrıları, adet düzensizlikleri, kadın üreme organları ile ilgili kanserler de jinekolojiyi yakından ilgilendiren diğer konuların içerisine girmektedirler.

Kadın hastalıkları (jinekoloji) ile ilgili ameliyatlar ve cerrahi müdahaleler; Myomektomi (myom alınması ameliyatı), kistektomi (yumurtalık kisti ameliyatı), küretaj, histerektomi (rahim alınması ameliyatı), ooforektomi (yumurtalık alınması ameliyatı), tüp bağlama (tüp ligasyonu), histeroskopi, laporoskopi, sistosel-rektosel ameliyatları, servikal serklaj, konizasyon, leep, servikal ve endometrial biyopsi, vulva biyopsisi, koterizasypn, kriyoterapi olarak sıralanabilir.

Jinekolojik Muayane

Jinekolojik muayene ya da bir diğer adıyla vajinal muayene, kadınların tamamının, hiçbir rahatsızlığı olmasa dahi senede bir defa kontrol amaçlı olarak yaptırması gerekli olan bir muayenedir. Bu sayede bazı hastalıklara erken tanı koyma imkanı olabilmektedir. Ayrıca rahim ağzı kanserini önlemek amacıyla yapılan smear testi adı verilen muayenenin de yılda bir kez alınması önemlidir. Bunun dışında jinekolojik muayene kadın hastalıkları ile ilgili veya gebelik ile ilgili şikayetleri olan hastalara kadın hastalıkları ve doğum uzmanları (jinekolog) tarafından yapılmaktadır. Daha önce hiç jinekolojik muayene olmamış bayanlar bu muayeneden ilk seferinde çekinebilir veya korkabilir ancak en fazla 1-2 dakika gibi kısa süren bir muayenedir ve ağrı veren bir işlem değildir. Daha önce muayene olmuş bayanlar bunun kolay bir işlem olduğunu gördükleri için hiç çekinmeden rahat bir şekilde muayene olurlar.

Jinekolojik Muayene (Pelvis Değerlendirmesi) Nedir?

Kadınların yıllık ya da iki yılda bir giderek olası bir hastalığın önüne geçmek adına pelvis değerlendirmesi yaptırması gerekir. Kadın hastalıklarının oluşmaması ya da oluşsa dahi erken teşhis ile kolayca tedavi edilmesi adına çok önemli bir yere sahip olan jinekolojik muayene mesane tamamen boşken yapılır. Jinekolojik muayene kadınların çok çekindiği fakat sağlıkları açısından en önemli hususlardan biridir. Muayene esnasında da korku durumu gözlenebilir. Fakat bu korku daha çok gerilmelere ve gerilme sonucu da ağrıya sebep olacaktır. Bu sebeple muayene sırasında rahatlama olursa daha ağrısız bir muayene gerçekleşir. Jinekolojik muayeneye girmeden önce biraz araştırma yapmak ve bu şekilde girmek daha stressiz olmasını sağlayacaktır. Bir defa muayeneye girmeyi başardıktan sonra diğer muayenelere daha hazır ve daha rahat bir şekilde girmek mümkündür.

Jinekolojik Muayene Ne Zaman Yapılır?

Jinekolojik muayene adet zamanında veya adetli değilken yapılabilir. Ancak adetli iken kanamadn dolayı rahim ağzı net görülemeyebilir ve smear testi alınamaz. Bu nedenle acil bir durum yoksa adet dışındaki dönemler tercih edilir.

Bütün diğer muayenelerde olduğu gibi jinekolojik muayene öncesinde de hekim öncelikle hastanın hikayesini (öykü, anamnez) alır. Hastanın yaşı, mesleği, medeni durumu, ilişki durumu, geçirdiği hamilelikler, yapılan düşükler,  yapılan doğumlar, geçirilen ameliyatlar, küretaj ve benzeri diğer işlemler kadın hastalıkları haricinde herhangi bir diğer hastalığın varlığı, adet düzeni, adet süresi ve miktarı detaylıca sorularak irdelenir.

Hastanın alkol ve sigara kullanımı ile varsa diğer madde kullanım alışkanlıkları, kullandığı ilaçlar, ailesinde herhangi bir hastalığın varlığı sorulur. Hasta ve doktor arasında geçen bütün bu konuşmalar mahrem bir sırdır ve hastanın yakınları dahil hiçkimseye kesinlikle anlatılmaz. Hasta isterse görüşme sırasında yanında eşi veya bir başka yakını bulunabilir, ancak hasta arzu etmezse görüşmeye tek başına katılır, doktor odasına başka hiçbir kimse alınmaz. Hasta bu esnada sorulan sorulara açık ve net bir biçimde cevap vermelidir ki hekimin oluşturacağı tanı ve tedavi planında yanılmaya yol açmasın.

Kadınlarda Jinekolojik Muayene Nasıl Yapılır?

Bekâr ya da evli her kadının en az yılda iki kez olacak şekilde düzenli olarak jinelolojik muayene yaptırması oldukça önemlidir. Bu işlemi yaptırmanın en önemli sebebi ve avantajı olası bir hastalık durumunun erkenden teşhis edilmesi ve tedavisine geç kalınmadan başlanmasıdır. Fakat jinekolojik muayenenin en büyük sorunlarından biri kadınların çekinmesinden dolayı gitmemesidir. Ancak bu şekilde yapılarak hayati bir risk taşıyan hastalığın çok geç teşhis konulmasına ve tedavinin zorlaşmasına sebep olur. Rahim ağzında oluşabilecek herhangi bir yara önemsenmediği takdirde bu yara rahimden içeri doğru girerek daha büyük hastalıklara ve sıkıntılara sebep olur. Bu sebeple oluşabilecek her türlü ihtimale karşı senelik ya da sende iki defa olacak şekilde jinekolojik muayeneye gitmek gerekir.

Kadınların mutlaka düzenli olarak yaptırması gereken jinekolojik muayene olmadan önce ilk olarak hastalıklar ve şikâyetler doktora anlatılır. Daha sonra ise hasta muayene odasına alınır. Muayene masasına alınan hasta kıyafetlerini çıkarır ve belden aşağısına temiz bir örtü örtülür. Daha sonra hasta bacağını masada bulunan iki yandaki desteğe koyar. Bu pozisyona tıp dilinde verilen isim litotomi olmaktadır. Muayeneye başlayan doktor ilk olarak dış genital sisteme ve karın bölgesine bakar. Bu işlem tamamlandıktan sonra spekulum aleti ile spekulum muayenesi yapılır. Kadınların en tedirgin olduğu alan spekulum muayenesi sırasında olur. Kadınların yumurtalığında herhangi bir kist durumunun oluşup oluşmadığını tespit etmek için muayene işlemi gerçekleştirilmelidir.

Jinekolojik Muayenede Ultrasonun Rolü Nedir?

Ultrason muayene jınekolojik muayene olduktan sonra doktor yeterli bir bilgi edinemese bir de bu şekilde bir muayeneye başvurulur. Geçmiş zamanlarda ultrason muayene çok yapılmazken günümüzde her jinekolojik muayene sonrası ultrason muayene mutlaka yapılıyor. Bu muayene iki yolla yapılır. Bunlardan birisi karın üzerinden yapılan ultrason muayeneyken diğeri ise vajinal yol ile yapılan ultrason muayenedir. Fakat bakire olan kadınlarda vajinal ultrason muayene yerine karından yapılan ultrason muayene yapılmaktadır. Ultrason muayene jinekolojik muayeneden daha kolay ve kadınların daha az çekindiği bir muayene şeklidir. Gebelik esnasında da sık sık gidilen ultrason muayene tek başına yetersiz olsa da jinekolojik muayene ile son derece önemli bir yere sahiptir. Özellikle rahim ve vajina girişinde oluşabilecek kist gibi oluşumları erkenden fark etmek için jinekolojik muayene ve ardından ultrason muayenesi çok gerekli muayene sistemleridir.